ދަރަނި ނުދައްކައި ލަސްކުރުމަކީ، ދޭދޭ އަފުރާދުންގެ މެދުގައި އޮންނަ ލޯތްބާއި ކުލުނު ނެތިދާ ކަމެއް - ހުތުބާ

ދަރަނި ނުދައްކައި ލަސްކުރުމަކީ، ދޭދޭ އަފުރާދުންގެ މެދުގައި އޮންނަ ލޯތްބާއި ކުލުނު ނެތިދާ ކަމެއް ކަމަށް މިއަދުގެ ހުކުރު ހުތުބާގައި ބުނެފި އެވެ.

މިއަދުގެ ހުތުބާ ހާއްސަކޮށްފައިވަނީ, "ޙަޔާތުގެ ހުޅުކޮޅު ނިވުމުގެ ކުރިން ދަރަނި އަދާކުރާށެވެ" މި މައުޟޫގެ މައްޗަށެވެ.

ހުތުބާގައި ބުނެފައިވަނީ, ދަރަނި ދިނުމާއި ދަރަނި ނެގުމަކީ، އިސްލާމް ދީން ހުއްދަކުރާ ކަމެއް ނަމަވެސް ދަރަނި ނަގާން ވާނީ އެ ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ކަމަށެވެ. އަދި ދަރަނި ދޫކުރި ފަރާތަށް ގެއްލުމެއް ދިނުމުގެ ނިޔަތަކު ނޫން ކަމަށެވެ.

ދަރަނި އަދާކުރާން އަވަސްވެގަތުމަކީ، ދަރަނި ނެގި ފަރާތަށާއި، ދަރަނި ދޫކުރި ފަރާތަށް ވެސް އެންމެ ފައިދާ ހުރި ގޮތް ކަމަށްވެސް ހުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ. އަދި ބޮޑެތި ދަރަނިތައް ނަގާން ވާނީ، އެ ފަދަ ދަރަނި އަދާކުރާނެ ގޮތުގެ ޙިކުމަތްތެރި ރޭވުމެއް އޮވެގެން ކަމަށްވެސް ހުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ.

ހުތުބާގައި ބުނެފައިވަނީ ދަރަނި ދެއްކުން ފަސްކުރުމަކީ ދަރަނި ދޫކުރި މީހާއަށް ނުހަނު ގެއްލުންވާނެ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އަދި ދަރަނި ނަގަނީ ބައިތުލްމާލުން ކަމުގައިވަނީ ނަމަ, އެއީ އެންމެހައި ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތައް އޭގައި ހިމެނޭ ދަރަންޏެއް ކަމަށްވެސް ހުތުބާގައި ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އެހެންކަމުން އެފަދަ ބޮޑެތި ދަރަނިތައް ނުދައްކައި ލަސްކުރުމަކީ އެކަމުގެ ފާފަ އެހެނިހެން ދަރަނިތަކަށްވުރެ ބޮޑުވެދާނެ ކަމެއް ކަމަށް ހުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ.

ދަރަނީގެ މުޢާމަލާތަކީ، ޝަރުޢީ ޙުކުމްތަކެއް ހުރި ކަމެކެވެ. ދަރަނީގެ މުޢާމަލާތެއް ކުރާ އިރު، އެ ކަމާ ބެހޭ ލިޔެކިޔުމާއި، ހެކި ހުންނާން ޖެހޭނެ ކަމަށް ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ.

މާތް الله ވަޙީކުރައްވައިފައި ވެއެވެ. " އޭ އިމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ކަނޑައެޅިގެން އެނގިގެންވާ މުއްދަތަކަށް ތިޔަބައިމީހުން ދަރަންޏެއްގެ މުއާމަލާތެއްކޮށްފިނަމަ, ފަހެ އެދަރަންޏެއް ތިޔަބައިމީހުން ލިޔާށެވެ. އަދި (މިފަދަ ކަންކަމުގައި) ތިޔަބައިމީހުންގެ ފިރިހެނުންގެ ތެރެއިން ދެ ހެކީން ތިޔަބައިމީހުން ހެކި ކުރާށެވެ! އެ ދެހެކީންނަކީ ދެ ފިރިހެނުންކަމުގައި ނުވިނަމަ ފަހެ, ހެކީންކުރެ ތިޔަބައިމީހުން ރުހޭ މީހުންގެ ތެރެއިން (އެބަހީ: عدلވެރި مسلمންގެ ތެރެއިން) ފިރިހެނަކާއި ދެ އަންހެނުންނެވެ." އަދި ދަރަނީގެ އެއްބަސްވުން ލިޔާނެ މީހަކު ނެތް ޙާލަތެއްގައި އިތުބާރެއްގެ ގޮތުން ރަހުނެއް ބާއްވަންވެސް ވަނީ އަމުރުކުރައްވައިފައެވެ.

މާތް الله ވަޙީކުރައްވައިފައި ވެއެވެ. "ތިޔަބައިމީހުން (ދަރަނީގެ مُعَامَلَةއެއް ކުރާހިނދު) ދަތުރެއްގެ މަތީގައިވެފައި، ލިޔާނެ މީހަކުތިޔަބައިމީހުންނަށް ނުލިބުނު ނަމަ، ފަހެ، އަތުގައި ބާއްވާ ރަހުނެއް ދޭހުށިކަމެވެ!" މި އާޔަތްތަކުގެ މާނައިން ދޭހަވާ ގޮތުގައި،ދަރަނީގެ މުޢާމަލާތުތައް މިހައި ފުރިހަމައަށް ހިންގުމަށް އަންގަވައިފައި އެ ވަނީ އެ ކަމުގެ މުހިންމުކަން ބޮޑުކަމުންނެވެ. އަދި ކިތަންމެ ކުޑަ ދަރަންޏެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، އަދާނުކުރެވި އޮއްވައި، ދުނިޔެ ދޫކޮށް ދާން ޖެހުމަކީ ނުރައްކާތެރިކަމެއް ކަމެވެ.

ދަރަނިވެރިވެ، އެ ދަރަނީން މިންޖުނުވެގެން އުޅެން ޖެހިދާނެތީ، އެ ކަމުން ރައްކައުތެރިވުމަށް އެދި ދުޢާކުރާށެވެ! ކީރިތި ރަސޫލާ ސައްލައްالله އަލައިހި ވަސައްލަމަ އަންނަނިވި ޢިބާރާތުން ދުޢާކުރައްވައި އުޅުއްވިކަމަށް عَبْدُ اللهِ بْنُ عَمْرٍو رَضِيَ اللهُ عَنْهُ ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. (اَللّٰهُمَّ إِنِّي أَعُوْذُ بِكَ مِنْ غَلَبَةِ الدَّيْنِ، وَشَـمَاتَةِ الأَعْدَاءِ) މާނައީ: "އަޅުގެ ވެރިރަސްކަލާކޮ! ހަމަކަށަވަރުން، ދަރަނިވެރިވުމުގެ ނުބައިކަމުން ރައްކައުތެރިކޮށްދެއްވުން އެދި، އިބަރަސްކަލާނގެ ޙަޟުރަތުގައި މި އަޅާ ދުޢާދަންނަވަމެވެ. އަދި ޢަދާވާތްތެރިން އުފާވާނޭ ކަންކަމުން ރައްކައުތެރިކޮށްދެއްވުން އެދި، އިބަރަސްކަލާނގެ ޙަޟުރަތުގައި މި އަޅާ ދުޢާދަންނަވަމެވެ."